Kampen is een gemeente in de Nederlandse provincie Overijssel, genoemd naar de hoofdplaats, de stad Kampen.

In Kampen wonen 52.040 inwoners (1 maart 2016), waarmee zij op de lijst van grootste gemeenten in Nederland op plaats 72 staat. Haar oppervlakte bedraagt zo'n 162 km², waarvan slechts een klein gedeelte water.

Gedeeltelijk ligt de gemeente in het Nationaal Landschap IJsseldelta. Zij is bestuurlijk door middel van een Netwerkstad-overeenkomst verbonden met Zwolle.

De gemeente Kampen is de opvolger van de stad Kampen. Op 10 juli 1859 werd het eiland Schokland na de ontruiming bij de gemeente Kampen gevoegd. Op 1 januari 2001 werd de gemeente IJsselmuiden bij Kampen gevoegd. Aangrenzende gemeenten zijn de Noordoostpolder in het noorden, Zwartewaterland in het noordoosten, Zwolle in het oosten, Hattem en Oldebroek in de provincie Gelderland in het zuidoosten en zuiden en Dronten in het westen.

Kernen
1rightarrow blue.svg Zie ook: Wijken en buurten in Kampen
De gemeente Kampen bestaat uit verschillende plaatsen. Aan de linkeroever van de IJssel ligt de stad Kampen met 35.335 inwoners. Aan de overzijde van de rivier ligt IJsselmuiden, de op een na grootste kern van de gemeente met 11.840 inwoners. Het dorp Grafhorst (1.020 inw.) ligt aan het Ganzendiep ten noorden van IJsselmuiden. Stroomopwaarts langs de IJssel liggen de dorpen Wilsum (850 inw.), 's-Heerenbroek (625 inw.) en Zalk (480 inw.). Het Kamperveen is het gebied ten zuiden van de stad tot de provinciegrens met Gelderland in telt 815 inwoners. Ook een gedeelte van de polder Mastenbroek (175 inw.) behoort tot de gemeente.

Visrechten
De gemeente heeft het visrecht van alle wateren tussen het Ganzendiep, de Goot, de IJssel, de Buitenreve vanaf haar monding bij de Dronther sluis tot de kolken van de Enk en vandaar in rechte lijn naar de Nateers. De bewijsgronden zijn op te voeren tot 1284 wanneer de bisschop van Utrecht als landsheer van het Oversticht de giftbrief van zijn voorganger bevestigt. Het visrecht van de gemeente werd meerdere malen bestreden. In 1878 riep de Staat de gemeente voor de rechtbank. De Staat eiste een schadevergoeding van de gemeente voor het onrechtmatig uitgeven van visvergunningen voor de IJssel en haar uitmondingen Ketel, Rechterdiep, Ganzendiep en Goot. Deze wateren waren eigendom van de Staat en daarmee ook het visrecht (artikel 641 BW). De gemeente beriep zich op haar heerlijke visrechten. De rechtbank stelde haar in het gelijk. De Staat had na de Franse overheersing het eigendom van de gemeente van de visrechten van de IJssel en haar uitmondingen erkend (acte van herstel 19 september 1814) en kon daar niet op terugkomen.

Uit oude stukken en uit de visserijverpachtingen van de gemeente in 1809-1811 kon worden afgeleid dat dat heerlijke visrecht op de IJssel gold vanaf de Nateers tot in zee (rechtbank Zwolle 10 september 1879, bevestigd gerechtshof Arnhem 29 december 1880). Tot hoever in zee dat visrecht gold, is onderwerp van discussie. De gemeente is van mening dat het strekt tot 3,5 el diepte bij gemiddeld hoog water, verwijzend naar een sententie van de Grote Raad van Mechelen van 29 april 1559. In de praktijk geeft zij visvergunningen uit voor het Ketelmeer tot aan de gemeentegrens en het Vossemeer tot aan de betonning. De Staat erkent geen visrechten van de gemeente op het Ketelmeer en Vossemeer. In de akten van grensregelingen van 1937 en 1939 tussen de Staat en de eigenaren langs het IJsselmeer liet de gemeente Kampen niet opnemen dat zij nog visrechten had op het aan de Staat overgaande water of dat zij eventuele visrechten wilde afscheiden bij de eigendomsoverdracht van het water (wat volgens de Visserijwet 1931 ook niet kon).[4] Ook de Staat geeft visvergunningen uit voor het Ketelmeer en Vossemeer.

Monumenten
Kampen kent sinds 1975 een beschermd stadsgezicht. In de gemeente zijn er verder een aantal rijksmonumenten, gemeentelijke monumenten, en oorlogsmonumenten.